موج اعدام در ایران؛ نگاهی به آمارها از افزایش اعدام زندانیان در خرداد ماه ۱۴۰۱

 خبرگزاری هرانا – نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران با انتشار گزارشی به مقایسه تطبیقی اجرای احکام اعدام در ایران در خردادماه سال جاری در مقابل آمارهای اجرای حکم اعدام در ماه گذشته و نیز مدت مشابه در سال قبل پرداخته است. از آغاز خردادماه تاکنون دستکم ۹۷ زندانی در زندان های سراسر کشور اعدام شده اند که حداقل ۳۰ تن از آنان در خصوص جرائم مرتبط با مواد مخدر بازداشت و به اعدام محکوم شده بودند.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، اجرای حکم اعدام طی کمتر از یک ماه گذشته در زندان های مختلف کشور سیر صعودی داشته است.

نگاهی به آمار اعدام در خردادماه ۱۴۰۱

از تاریخ ۱ خرداد تا ۳۱ خردادماه، دستکم ۹۷ زندانی در ایران اعدام شده اند که از این بین ۲ نفر زن، ۸۸ نفر مرد و جنسیت ۷ تن دیگر آنها مشخص نشده است. همچنین حکم ۶۸ تن از ۹۷ نفر اعدام شده به ‌صورت مخفی یعنی بدون اعلام رسمی از سوی نهاد قضایی یا انتظامی اجرا شده و تنها ۲۹ اعدام توسط خبرگزاری‌های دولتی یا رسمی گزارش شده است.
از اعدام شدگان ۳۰ تن به اتهام حمل یا نگهداری مواد مخدر و ۵۶ نفر به اتهام قتل، ۶ تن به اتهام تجاوز و ۲ تن به اتهام محاربه به اعدام محکوم شده بودند، از اتهام ۳ تن از اعدام شدگان نیز اطلاعی در دست نیست.

همچنین گزارشاتی از اعدام یک کودک-مجرم در زندان اهواز در این ماه منتشر شد که کماکان هرانا بررسی مستندات آن را تحت بررسی مستقل دارد.

آمار اعدام های خردادماه به تفکیک استان:

در یک ماه اخیر در استانهای البرز ۲۰ زندانی، اردبیل ۳ زندانی، آذربایجان غربی ۳ زندانی، فارس ۸ زندانی، گیلان ۵ زندانی، گلستان ۷ زندانی، هرمزگان ۴ زندانی، ایلام ۳ زندانی، اصفهان ۳ زندانی، کرمان ۱ زندانی، کرمانشاه ۴ زندانی، خراسان شمالی ۱ زندانی، خراسان رضوی ۳ زندانی، خراسان جنوبی ۱ زندانی، خوزستان ۲ زندانی، مرکزی ۱ زندانی، مازندران ۲ زندانی، سمنان ۱ زندانی، سیستان و بلوچستان ۱۹ زندانی، تهران ۲ زندانی، زنجان ۴ زندانی اعدام شده اند.

مقایسه آمار اعدام در ماه جاری با ماه گذشته

در مقام مقایسه با خرداد ماه ۱۴۰۱ می توان به ماه گذشته رجوع کرد، از ۱ اردیبهشت تا ۳۱ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱، دستکم ۲۴ زندانی در ایران اعدام شده اند که از این بین ۱ نفر زن و ۲۲ نفر مرد و ۱ تن دیگر جنسیت او مشخص نشده است. همچنین ۱ تن از اعدام شدگان در ماه اردیبهشت زیر ۱۸ سال بوده است.
از اعدام شدگان ۱۳ تن به اتهام حمل یا نگهداری مواد مخدر و ۱۰ نفر به اتهام قتل به اعدام محکوم شده بودند، از اتهام ۱ تن دیگر از اعدام شدگان اطلاعی در دست نیست. همچنین طی اردیبهشت ماه ۲ حکم اعدام توسط دادگاه های ایران از بابت یک مورد قتل و یک مورد تجاوز صادر شده است.

مقایسه آمار اعدام در ماه جاری با خرداد ۱۴۰۰

در مقایسه ای دیگر باید توجه داشت در خردادماه ۱۴۰۰، دستکم ۱۲ زندانی در ایران اعدام شده اند که از این بین ۲ نفر زن و ۵ نفر مرد و جنسیت ۵ تن دیگر آنها مشخص نشده است.
از اعدام شدگان ۹ تن به اتهام حمل یا نگهداری مواد مخدر و ۳ نفر به اتهام قتل به اعدام محکوم شده بودند. همچنین در خردادماه سال ۱۴۰۰، ۷ متهم توسط نهادهایی قضایی به اعدام محکوم شده بودند که اتهام ۶ تن از این افراد قتل و اتهام یک تن دیگر تجاوز عنوان شده است.

پراکندگی اعدام در خرداد ماه ۱۴۰۱

از تاریخ ۱ خردادماه ۱۴۰۱ تا امروز – ۳۱ خردادماه – دستکم ۹۷ اعدام در زندان های مختلف کشور اجرا شده است که ۳۰ مورد این احکام در خصوص اتهامات مرتبط با مواد مخدر بوده و دستکم دو زندانی به اتهام “محاربه” اعدام شده اند، از جمله فیروز موسی لو، زندانی سیاسی. 

اجرای حکم اعدام‌ از جمله در رابطه با جرائم مرتبط با مواد مخدر و سایر اعمالی که مطابق با قوانین بین‌المللی جز “جنایات جدی” تعریف نمی‌شوند پیشتر نیز مورد انتقاد و اعتراض سازمان های حقوق بشری و گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران قرار گرفته بود.

تداوم اجرای احکام اعدام در بهار ۱۴۰۱ در حالی است که جعفری دولت آبادی، دادستان پیشین تهران در سال ۱۳۹۶ از اصلاح قانون مبارزه با جرایم مواد مخدر خبر داده و وعده کاهش صدور و اجرای احکام اعدام را داده بود. گرچه بنا بر آمار منتشر شده سالانه توسط مرکز آمار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، اجرای احکام اعدام در خصوص جرائم مرتبط با مواد مخدر با کاهش رو به رو بوده، اما تداوم آن و تنها اجرای دستکم ۳۰ مورد در کمتر از یک ماه حاکی از شرایط نگران کننده ای است.

هم اکنون زندان های رجایی شهر کرج و زندان زاهدان به ترتیب با اجرای احکام اعدام دستکم ۱۹ و ۱۳ زندانی طی یک ماهه اخیر در مقام های نخست و دوم قرار دارند.

گرچه دلیل افزایش سرعت اجرای احکام اعدام در کشور مشخص نیست اما به باور برخی از وکلا و فعالین حقوق بشری، این امر می تواند مرتبط با تغییر رئیس قوه قضاییه و عملکرد قوه برای اجرای تمامی احکام معلق و به تعویق افتاده باشد.

باید در نظر داشت که به دلیل سانسور خبری گسترده و تلاش جمهوری اسلامی برای جلوگیری از انتشار اخبار اعدام و همچنین عدم امکان نهادها و سازمان های حقوق بشری مستقل برای فعالیت در داخل کشور، آمار واقعی اعدام بالاتر از این تعداد تخمین زده می شود.

بر اساس گزارش سالانه مرکز آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در بازه زمانی (اول ژانویه ۲۰۲۱ تا ۲۰ دسامبر ۲۰۲۱) دستکم ۲۹۹ شهروند اعدام شدند و ۸۵ تن دیگر به اعدام محکوم شدند. از جمله اعدام شدگان باید به اعدام ۴ کودک-مجرم اشاره کرد.

بنا بر همین گزارش، در محدوده یکسال مورد اشاره بیش از ۸۸ درصد اعدام های صورت گرفته در ایران توسط دولت یا نهاد قضایی اطلاع رسانی نشده اند که نهادهای حقوق بشری اصطلاحا آن را اعدام “مخفیانه” می‌خوانند.